martes, 31 de enero de 2012

PLATON

Platon filosofo Grekoa zen, Socratesen ikazlea eta Aristotelesen irakazlea izan zen, eta familia noblea zeukan. Platon oraindik ume txiki bat zenean, aita hil egin zitzaion, eta bere amarekin gelditu zen, eta bere amak Pirilamporekin erromantze bat hasi zuen, beraz, Platonen edukaziñoaz bera arduratu zen. Beraz platon tradiziño domestikoen araberako ikasketa batzuk izan zituen. Baña Platonek gehien bat politikan lan egiteko ondo irakatzita zegoen, bere moduko pertsona bati dagokion bezala, bere ama Periktione deitua familia aristokratiar baten jaio zen, bi anai zituen, Adimanto eta Glaukon, bera baino zaharragoak zirenak, eta bera baino gazteagoa zen arreba bat izan zue.


Aristotelesekin batera, gizakiaren gizartearen ozidentalaren sen ona, pentsamendiak determinatu zituen. Eta gizaki azkorentzako idea komun batzuk demostratu eta populizatu zituen.
Autore eta sistgematizatzaile bezala eragin handia izan zuen, eta horaindik ere filosofiaren historioan zehar kalkula ezina daiteke. Platonen lan guztiakf garaiko idatzi filosofikoen antzera dialogoen antzera, noiz beinka apologiak era pasarte dialogatuak ditu. Platonen berezko izena, Ariston izan zen, oso gorputz zabala eta handia zuelako izen hori jarri zioten, platos hitzak "zabalera" ezan nahi du. Familia aberatzeko semea izan zen, beraz, oso ikasketa zabala izan zuen, bere irakaslea sokrates izanik oso eragin handia izan zuen berarengan, eta bere irakasle eta eredu bihurtu zen.


Bere irakaslea Sokrates K.a 399. urtean epaitua izan zen, eta bere ikasle guztien kontrako kanpaina ban Atenasen sortu zen, horren ondorioz Platonek atenasetik ihes egin behar izan zuen, berarengan errikirik ez izateko, eta Sokratesi gertatu zaionaren beldurrez. Atenasetik kapo hamabi urtetaqn zehar egon zen, eta denbora horren zehar hainbat bidai egin zituen Egipto eta Persia inguruan.







martes, 17 de enero de 2012

ARISTOTELES

Aristoteles K.a 384-an Estagirako herrian jaio zen eta K.a 322-an Calcisen, Eubea uartean eragin naturalengatik hil egin zen. Grezia zaharreko filosofo, logiko eta zientifiko famatuenetariko bat izan zen, eta bere ideiak mendebaldeko historio intelektularrean eragin oso handia izan zituzten bi milenio baino gehiagotan.
Aristotelesek 200 tratatu inguru idatzi zituen hainbat gaien inguruan: logika, metafisika, zientzietako filosofia, etika, politikaren filosofia, estetika, fisika, astronomia eta biologia.
Bere garaiko konotzimenduaren eremu guztiak Aristotelesek eraldatu zituen, ezaguna da gehien bat logika eta biologiaren aita bezala, Aristotelesen ikerketetan bi gai orien lehen ausnarketak eta idatziak aurkitu daitezke.

Beste teorema askoren inguruan Aristotelesek generaziño espontaniarraren teorema formulatu zuen, categoria, sustantzia, ekintza, potentziaren... nozioak formulatu zituen. Bere ideietako askok, bere garaiko filosofian oso garrantzitzuak zirenak, gaur egungo sen onaren parte dira.
Aristoteles Platonen ikaslea izan zen hogei urtetan zehar, Atenaseko akademian zegoen bitartean, eta gero Alejandro Magnoren irakaslea izan zen Mazedoniako erresuman, eta beranduago Atenasen Liceo deituriko ikastetxea sortu zuen non hil baino urte batzuk berandurarte lan egin zuen.

FILOSOFIA ETA POLITIKA

Aristoteles  ezaten zuen gizakiaren elmuga nagusia zoriontzasuna aurkitzea dela, hori kontenplaziozko bizitzan datza. Etikak politikarekin bukatzen du. Aristotelesen organismo soziala estatua frutu edo paktu batetik sortzen ez den gauza natural bat dela ezaten du.


Gizakiaren politika gure hizkuntzan dauka oinarri, memoria kolektiboa eta legeak sortzeko gure instrumjentu bakarra hizkuntza bera da. Aristotelesek Politika adierazitako gobernu-forma teoria klasikoa da. Gobernu forma sei teoria ospetsua da erregimen politikoaren amaieran oinarritzen da. Erregimen pilotikoaren komun onak bilatzen dituztenak hauek dira: 
Pertsona bakar bat zuzentzen badu: Monarkia
Jende gutxik zuzentzen badu: Aristokrazia
Jende asko zuzentzen badu: Errepublika